Thu hồi đất khi chưa phê duyệt phương án bồi thường, tái định cư: Trường hợp nào được phép?
Việc thu hồi đất là một vấn đề nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người dân. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, pháp luật cho phép thu hồi đất ngay cả khi phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa được phê duyệt hoặc tái định cư chưa được bố trí. Bài viết này sẽ làm rõ các quy định này.
Các trường hợp đặc biệt cho phép thu hồi đất khi chưa hoàn tất thủ tục bồi thường, tái định cư
Theo quy định tại Điều 3 Nghị quyết 254/NQ-QH15, Nhà nước có thể thu hồi đất trong các trường hợp sau đây mà không cần chờ hoàn tất phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoặc chưa bố trí tái định cư:
Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh
Một trong những trường hợp được bổ sung là Nhà nước thu hồi đất phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, cụ thể là để làm cơ sở cai nghiện ma túy do lực lượng vũ trang nhân dân quản lý.
Thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng
Pháp luật cũng mở rộng các trường hợp thu hồi đất cho mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, bao gồm:
- Thực hiện các dự án trọng điểm: Các dự án được triển khai trong khu thương mại tự do hoặc trung tâm tài chính quốc tế.
- Dự án thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất: Khi quá trình thỏa thuận đã đạt được tỷ lệ trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có thể xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.
- Tạo quỹ đất thanh toán dự án theo Hợp đồng BT hoặc cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh: Áp dụng cho các trường hợp tổ chức đang sử dụng đất mà Nhà nước thu hồi theo quy định tại Điều 78, Điều 79 của Luật Đất đai và các điểm liên quan.
Điều kiện thu hồi đất trong các trường hợp đặc biệt
Mặc dù có những trường hợp ngoại lệ, nhưng về nguyên tắc chung, việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh hay phát triển kinh tế – xã hội đều phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư. Tuy nhiên, có những ngoại lệ quan trọng:
- Thu hồi đất khi phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa được phê duyệt: Điều này có thể xảy ra trong trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không bố trí tái định cư đã được niêm yết công khai nhưng chưa được phê duyệt. Áp dụng cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp. Đối với các dự án khác, cần có sự đồng ý thu hồi đất của trên 75% người sử dụng đất trước khi phương án được phê duyệt.
- Thu hồi đất trước khi hoàn thành việc bố trí tái định cư: Trường hợp này áp dụng cho dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án thực hiện tái định cư tại chỗ, hoặc dự án mà việc bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính.
Chính phủ sẽ có quy định chi tiết hơn về việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và trước khi hoàn thành việc bố trí tái định cư.
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm quy định việc bố trí tạm cư, thời gian và kinh phí tạm cư cho những trường hợp thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư.
*Cho phép thu hồi đất khi chưa phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, chưa bố trí tái định cư trong trường hợp nào? (Hình ảnh minh họa từ Internet)*
Tái định cư là gì?
Theo khoản 29 Điều 3 Luật Đất đai 2024, tái định cư được hiểu là việc Nhà nước thực hiện bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tại khu tái định cư hoặc địa điểm phù hợp khác cho người có đất bị thu hồi. Đối với những người không đủ điều kiện bồi thường đất ở nhưng không còn chỗ ở nào khác, Nhà nước sẽ hỗ trợ bằng cách giao đất ở, nhà ở tái định cư.
Ưu tiên lựa chọn địa điểm tái định cư
Luật Đất đai 2024, tại khoản 3 Điều 110, đã quy định rõ thứ tự ưu tiên trong việc lựa chọn địa điểm tái định cư như sau:
- Tại địa bàn xã có đất bị thu hồi: Đây là lựa chọn ưu tiên hàng đầu.
- Tại địa bàn huyện có đất bị thu hồi: Khi không còn đất để bố trí tái định cư tại cấp xã.
- Tại địa bàn khác có điều kiện tương đương: Trong trường hợp không còn đất để bố trí tại cấp huyện.
- Ưu tiên khu đất có vị trí thuận lợi: Nhằm đảm bảo điều kiện sống và sinh hoạt cho người dân tái định cư.
