Khi đất đai bị thu hồi, việc đảm bảo quyền lợi cho người dân thông qua các khoản bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là vô cùng quan trọng. Ngoài các khoản hỗ trợ chính, pháp luật còn quy định nhiều khoản hỗ trợ khác nhằm giúp người dân ổn định cuộc sống và sản xuất. Bài viết này sẽ đi sâu vào các khoản hỗ trợ khác, quy trình lập dự án tái định cư và phương thức chi trả bồi thường khi thu hồi đất.
Các Khoản Hỗ Trợ Khác Trong Phương Án Bồi Thường, Hỗ Trợ, Tái Định Cư Khi Thu Hồi Đất
Theo quy định tại điểm đ, khoản 2, Điều 3 Nghị định 88/2024/NĐ-CP về việc lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, phương án chi tiết cho từng đối tượng có đất bị thu hồi bao gồm nhiều nội dung quan trọng. Cụ thể, ngoài các khoản hỗ trợ thiết yếu, còn có các khoản hỗ trợ khác có thể phát sinh.
Điều 3. Lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
[…]
2. Phương án chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với từng người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản quy định tại điểm i khoản 1 Điều này gồm các nội dung sau:
[…]
đ) Các khoản hỗ trợ: hỗ trợ ổn định đời sống (số nhân khẩu được hỗ trợ, mức hỗ trợ, thời gian hỗ trợ); hỗ trợ ổn định sản xuất kinh doanh; hỗ trợ di dời vật nuôi; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm (diện tích đất hỗ trợ, giá đất hỗ trợ); hỗ trợ tái định cư; hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời; các khoản hỗ trợ khác (nếu có);
[…]
Như vậy, các khoản hỗ trợ khác được hiểu là những khoản chi phí phát sinh ngoài các khoản mục chính đã được liệt kê, bao gồm:
- Hỗ trợ ổn định đời sống (xác định theo số nhân khẩu, mức hỗ trợ và thời gian chi trả).
- Hỗ trợ cho việc ổn định sản xuất kinh doanh.
- Khoản hỗ trợ liên quan đến việc di dời vật nuôi.
- Chi phí hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm mới (tính theo diện tích đất và giá đất áp dụng).
- Khoản hỗ trợ tái định cư.
- Các khoản chi phí hỗ trợ cho việc tháo dỡ, phá dỡ và di dời tài sản.
Các khoản hỗ trợ khác trong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất bao gồm nhiều mục quan trọng.
Lập Và Thực Hiện Dự Án Tái Định Cư, Khu Tái Định Cư
Việc quy hoạch và triển khai các dự án tái định cư, cũng như xây dựng các khu tái định cư, được thực hiện theo quy định tại Điều 110 Luật Đất đai 2024.
Trách Nhiệm Của Cơ Quan Nhà Nước
Ủy ban nhân dân các cấp tỉnh và huyện có trách nhiệm chủ trì, tổ chức việc lập và triển khai các dự án tái định cư theo đúng khuôn khổ pháp luật hiện hành.
Tiêu Chí Đối Với Khu Tái Định Cư
Để đảm bảo đời sống và sinh hoạt của người dân, khu tái định cư cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Hạ tầng kỹ thuật: Mức độ tối thiểu phải đạt tiêu chuẩn nông thôn mới cho khu vực nông thôn, hoặc tiêu chuẩn đô thị cho khu vực thành thị. Điều này bao gồm hệ thống đường giao thông kết nối thuận tiện, nguồn điện chiếu sáng và sinh hoạt ổn định, hệ thống cấp thoát nước hiệu quả, dịch vụ thông tin liên lạc và công tác xử lý môi trường.
- Hạ tầng xã hội: Phải đảm bảo khả năng tiếp cận các dịch vụ thiết yếu như y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, các tiện ích thương mại, dịch vụ, khu vui chơi giải trí và cả nghĩa trang.
- Phù hợp với phong tục tập quán: Khu tái định cư cần được quy hoạch hài hòa với các điều kiện tự nhiên, phong tục và tập quán đặc trưng của từng vùng, miền.
Nguyên Tắc Ưu Tiên Lựa Chọn Địa Điểm Tái Định Cư
Việc lựa chọn địa điểm cho khu tái định cư tuân theo thứ tự ưu tiên sau:
- Ưu tiên hàng đầu là tại địa bàn đơn vị hành chính cấp xã nơi người dân có đất bị thu hồi.
- Nếu không có đất tại cấp xã, sẽ xem xét địa bàn đơn vị hành chính cấp huyện nơi có đất bị thu hồi.
- Trong trường hợp cả cấp xã và cấp huyện đều không có đất để bố trí, sẽ tìm kiếm địa điểm ở những khu vực khác có điều kiện tương đương.
- Luôn ưu tiên lựa chọn những khu đất có vị trí thuận lợi để hình thành nên các khu tái định cư.
Xử Lý Quỹ Đất Còn Lại Tại Khu Tái Định Cư
Sau khi đã giao đất tái định cư cho các đối tượng theo quy định, nếu còn quỹ đất, nguyên tắc xử lý như sau:
- Ưu tiên giao đất cho các cá nhân thuộc đối tượng được giao đất ở mà không phải đấu giá quyền sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024.
- Nếu vẫn còn quỹ đất sau khi đã áp dụng ưu tiên trên, sẽ tiến hành giao đất cho các cá nhân thuộc đối tượng được giao đất ở thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định.
Việc Chi Trả Tiền Bồi Thường, Hỗ Trợ, Tái Định Cư Khi Thu Hồi Đất
Quy trình chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi có quyết định thu hồi đất được quy định rõ tại khoản 3, Điều 94, Luật Đất đai 2024.
Thời Hạn Chi Trả Tiền Bồi Thường
Trong vòng 30 ngày kể từ ngày quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có hiệu lực pháp lý, cơ quan hoặc tổ chức có trách nhiệm thực hiện bồi thường phải tiến hành chi trả đầy đủ các khoản tiền bồi thường và hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi hoặc chủ sở hữu tài sản.
Xử Lý Trường Hợp Chậm Chi Trả
Nếu cơ quan, đơn vị hoặc tổ chức thực hiện bồi thường có hành vi chậm trễ trong việc chi trả, thì ngoài việc thanh toán đầy đủ các khoản bồi thường và hỗ trợ theo phương án đã được phê duyệt, người có đất thu hồi hoặc chủ sở hữu tài sản còn được nhận thêm một khoản tiền phạt. Khoản tiền này được tính bằng mức tiền chậm nộp theo quy định của Luật Quản lý thuế, dựa trên tổng số tiền chậm chi trả và khoảng thời gian chậm trễ đó.
Cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ có trách nhiệm xem xét và phê duyệt phương án chi trả bồi thường chậm cho người dân. Nguồn kinh phí để chi trả cho các khoản bồi thường chậm trễ này sẽ được bố trí từ ngân sách của cấp đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
